Rotawirusy stanowią jeden z częstszych czynników etiologicznych wszystkich zakażeń szpitalnych. W 2009 r. zarejestrowano w Polsce ogółem 26 033 zakażeń rotawirusami we wszystkich oddziałach szpitalnych, w tym 20 689 w oddziałach pediatrycznych (dane z raportów rocznych nadesłanych ze szpitali do Państwowej Inspekcji Sanitarnej w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005 roku w sprawie rejestrów zakażeń zakładowych oraz raportów o występowaniu tych zakażeń (Dz. U. Nr 54, poz. 484).

Czynnik etiologiczny

Rotawirusy należą do rodziny Reoviridae. Mają wielkość od 60 do 70 nm nie posiadają otoczki lipidowej. Genom wirusa składa się z 11 segmentów podwójnej nici RNA. Wyróżniamy 7 różnych antygenowo grup rotawirusów (od A do G), z czego trzy grupy (A, B i C) są zaraźliwe dla ludzi. Rotawirusy A są najczęściej opisywaną przyczyną biegunek.

Rotawirusy charakteryzują się dużą stabilnością w środowisku zewnętrznym. Temperatura 60°C niszczy je dopiero po 30 minutach. Na powierzchniach nieożywionych mogą przetrwać około 2 miesięcy. Właściwości zakaźne rotawirusów redukują m.in. preparaty zawierające związki chloru.

Okres wylęgania: 24-72 godz. (1-3 dni).

Objawy kliniczne zakażenia

Wodniste biegunki z obecnością śluzu wskazujące na ostre zapalenie żołądka i jelita cienkiego, wymioty, gorączka do 38,5°C.
Objawy wskazujące na infekcję górnych dróg oddechowych (w 20-40% przypadków zachorowań). Choroba trwa zwykle od 4-10 dni, sporadycznie może przedłużać się do kilku tygodni. Wydalanie wirusów utrzymuje się od 8 – 30 dni, czasem dłużej.

Uwaga!

Osoba zakażona, już dwa dni przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby zaczyna wydzielać ze stolcem duże ilości cząstek wirusa. Najwięcej wirionów w stolcu pojawia się około trzech dni po wystąpieniu pierwszych dolegliwości. W tym czasie chory jest wysoce zakaźny!

Źródło zakażenia

Źródłem zakażenia rotawirusami jest człowiek chory lub rekonwalescent.

Drogi szerzenia się zakażenia

• Bezpośredni kontakt z zakażoną osobą lub jej wydalinami – głównie poprzez zakażony stolec (brudne lub niedezynfekowane ręce, styczność z zanieczyszczoną powierzchnią/przedmiotami np. bielizną, meblami, zabawkami, klamkami).
• Spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej rotawirusami (droga pokarmowa).
• Wdychanie cząstek wirusa unoszących się w powietrzu powstałych np. z wymiocin osoby chorej (obecność wirusów stwierdza się również w wydzielinie z dróg oddechowych, co może mieć pewne, aczkolwiek niewielkie znaczenie w szerzeniu się choroby).

Szczepienia: Istnieje szczepionka przeciwko rotawirusom.

Zapobieganie

• Bezwzględne przestrzeganie zasad higieny osobistej.
• Systematyczna dezynfekcja skażonych wirusem powierzchni.
• Odpowiednia higiena przygotowywania posiłków.

Bibliografia:

1. World Health Organization
2. Centers for Disease Control and Prevention
3. Korycka M. Rotawirusowe zakażenia szpitalne. Przegląd Epidemiologiczny 2004; 58:467-473.
4. Korycka M. Epidemiologia zakażeń rotawirusowych u dzieci. Przegląd Epidemiologiczny 2001; 55:275-279.
5. Kramer A., Schwebke I., Kampf G. Jak długo patogeny szpitalne mogą przetrwać na powierzchniach nieożywionych? Przegląd systematyczny. BioMed Central: Choroby zakaźne. 2006.
6. Grzesiowski P., Lejbrandt E. Wirusowe biegunki szpitalne. Biuletyn Stowarzyszenia Higieny Lecznictwa. 2007; 3-4 (32): 8-10.
7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005 roku w sprawie rejestrów zakażeń zakładowych oraz raportów o występowaniu tych zakażeń. (Dz. U. Nr 54, poz. 484)